Opis Command Processor jest podzielony na dwa rozdziały. Pierwszy Command Processor - polecenia - jest wykazem poleceń SpartaDOS X w kolejności alfabetycznej. Opis każdego polecenia zawiera zastosowanie, składnie oraz typ polecenia. Drugi rozdział to Command Processor - szersze możliwości - opisuje pliki poleceń, kierowanie I/O i zawiera więcej szczegółowych informacji o niektórych bardziej złożonych możliwościach.

Wszystkie dalej opisane polecenia występują w kolejności alfabetycznej. Nazwy i parametry poleceń reprezentują ich funkcje lub zadania, aby ułatwić ich zapamiętanie (oczywiście w języku angielskim). Dla każdego polecenia określone jest skrótowo "Zadanie", więc szybko można poznać do czego ono służy. Następnie podana jest
"Składnia", która pokazuje poprawne użycie poleceń wraz z ich wariantami, jeśli takie występują. W opisie składni są użyte następujące oznaczenia:

Teraz może wystąpić punkt "Odmiany". Są w nim wymienione odmiany polecenia, które ma identyczne działanie, lecz zostały zachowane dla utrzymania zgodności ze starszymi wersjami SpartaDOS albo dla upodobnienia SpartaDOS X do MSDOS.

"Typ" może być "wewnętrzny" i "zewnętrzny. Polecenia wewnętrzne
są wbudowane w Command Processor - do realizacji nie wymagają one żadnego dodatkowego programu. Polecenia zewnętrzne znajdują się w katalogu "CAR:" lub mogą korzystać z zawartych tam plików. Dla zewnętrznych poleceń przeznaczone jest 48 KB (6 banków) modułu SpartaDOS X.

Dalej są wymienione polecenia "Związane". Mogą to być polecenia takie same lub zbliżone albo w inny sposób realizujące taką samą funkcję.
"Opis" zawiera wszystkie szczegóły i specjalne zasady użycia polecenia. Mogą tu się znajdować także przykłady użycia.

Najlepszy sposób nauki SpartaDOS X jest czytanie opisu każdego polecenia, a następnie próbowanie podanych w opisie przykładów. Pomaga to dobrze zrozumieć działanie SpartaDOS.

Jeżeli używałeś poprzedniej wersji SpartaDOS, zauważysz, że Command Processor jest bardzo podobny i rozpoznasz większość poleceń. Ponadto stwierdzisz z pewnością, że został on znacznie rozszerzony i ma teraz o wiele więcej możliwości.

ARC - archiwizacja plików.

Opis:
SpartaDOS X przynosi ośmiobitowym komputerom Atari pełne możliwości archiwizacji. ARC (ARChiwe) jest oparty na napisanym na IBM PC programie ARC.EXE firmy System Enhancement Associates i jest całkowicie z nim zgodny. Jest on też całkowicie zgodny z wersjami ARC działającymi na Atari ST i innych komputerach. ARC dokonuje szybkiej kompresji i połączenia grupy plików w pojedynczy plik archiwalny, który zajmuje znacznie mniej miejsca na dyskietce. Umożliwia on również - między innymi - dodawanie lub wyciąganie plików do lub z archiwum, odczyt katalogu zarchiwizowanych plików, wyświetlenie zawartości zarchiwizowanego pliku, pokazanie użytej metody kompresji, kodowanie i dekodowanie plików. Polecenie "ARC" bez parametrów powoduje wyświetlenie jego składni oraz listy rozkazów i wariantów.

"arcfname" jest nazwą pliku archiwum, "lista plików" jest wykazem plików, które mają być dodane, usunięte, poprawione, wyciągnięte itd. Pomiędzy wszystkimi nazwami plików w liście należy pozostawiać spację. Dozwolone jest użycie jokerów. Jeżeli lista plików nie została podana, to przyjmowane jest *.*.

"rozkaz" może być następujący:

Dozwolonymi wariantami są:

Pliki w archiwum są zapisywane zawsze w kolejności alfabetycznej. Funkcja sortująca wprowadza praktyczną granicę około 80 plików na archiwum dla komputerów mających 64 KB (USE OSRAM) i około 180 plików w komputerach, które używają trybu rozszerzenia pamięci (USE BANKED). W archiwum nie są zapisywane nazwy podkatalogów, więc niedozwolone jest użycie identycznych nazw plików.

ARC znacznie oszczędza miejsce konieczne dla magazynowania danych oraz czas konieczny do przesyłania danych przy pomocy modemu. ARC stosuje cztery metody kompresji i samoczynnie wybiera najlepszą metodę, odpowiednio dla danego pliku. Wersja ARC umieszczona w SpartaDOS X zapewnia więc optymalną kompresję i alfabetyczne zapisywanie wszystkich plików w archiwum. Metody kompresji stosowane przez ARC są następujące:

• Stored (magazynowanie) - Bez użycia kompresji. Jest to zwykle stosowane dla bardzo krótkich plików.
• Packed (pakowanie) - Ciągi powtarzających wartości są skracane. Wszystkie pliki są pakowane przed zastosowaniem innych metod kompresji.
• Squeezzed (ściskanie) - Kompresja Huffmana. Jest to zwykle efektywne w stosunku do dużych plików binarnych. Kompresja Huffmana używa metody drzew binarnych, która przypisuje najmniejszą reprezentację bitową najczęściej używanym znakom.
• Crunched (Łamanie) - Dynamiczna kompresja Lempel-Ziv. Jest ona tworzona "w biegu" i jest zapisywana jako seria bitowych kodów, które reprezentują ciągi znaków. Crunched jest jedną z najefektywniejszych ze stosowanych metod kompresji.

UWAGA: Nazwa ARC, zgodność i wszystkie inne podobieństwa do programu ARC.EXE firmy SEA (dla komputerów MSDOS) są zamierzone. Ten znak firmowy oraz "wygląd i intencja" programu są licencjonowane dla SpartaDOS X firmy ICD, Inc. przez System Enhancement Associates.

ATR - atrybuty.

Opis:
SpartaDOS X dodaje dwa nowe atrybuty do standardowych wpisów katalogu SpartaDOS - są to bity ukrycia (Hidden) i archiwizacji (Archived). Stare polecenia PROTECT i UNPROTECT były używane do ustawienia lub kasowania bitu zabezpieczenia (Protected). W SpartaDOS X polecenie ATR (ATtRibute) zastępuje stare polecenia i pracuje z nowymi atrybutami. Pomimo, iż wiele innych poleceń używa atrybutu "S" (podkatalog Subdirectory), to niedozwolony jest dostęp w celu zmiany wartości tego bitu, gdyż mogłoby to zniszczyć integralność podkatalogu. Dlatego też ATR nie działa na bit "S". Zwróć uwagę, że choć składnia polecenia ATR wygląda podobnie do składni DIR lub TYPE, to atrybuty nie są tu wyszukiwane, lecz wykonywana jest operacja ustawienia (+) lub skasowania (-) atrybutów wpisów katalogu wskazanych przez podaną specyfikację pliku. Oznacza to, że zakresem działania polecenia ATR są wszystkie pliki określone przez specyfikację (włącznie z tymi, które są ukryte).

Atrybuty wpisu w katalogu są następujące:

Na przykład w celu ustawienia atrybutu archiwizacji i skasowania zabezpieczenia wszystkich plików ".COM" należy wpisać polecenie:

ATR +A -P *.COM

Dalsze informacje o bitach statusu we wpisach katalogu zajmowanych przez nowe atrybuty znajdują się w rozdziale "Informacje techniczne".

BASIC

Opis:
Jeżeli nie została podana nazwa pliku, to sterowanie jest przekazywane do wewnętrznego Basica. Jeżeli podasz nazwę pliku, to włączany jest Basic oraz jest odczytywany i uruchamiany plik binarny o podanej nazwie. Dodatkowe parametry są podawane, gdy wymaga tego program "fname". Wariant "/N" powoduje powrót do Basica po wykonaniu "fname", zamiast standardowego powrotu do DOS-u. Automatyczne odczytywanie i uruchamianie programów w Basicu z poziomu CP jest opisane w ustępie o kierowaniu I/O rozdziału "Command Processor - szersze możliwości". To polecenie jest rozpoznawane przez SpartaDOS X jako polecenie wewnętrzne, które wywołuje zewnętrzny program "CAR.COM", więc oba te polecenia (CAR, BASIC) korzystają z tego samego zewnętrznego programu. CAR.COM jest przechowywany w pamięci podczas pracy w Basicu, więc MEMLO jest w tym czasie nieco wyżej.

SpartaDOS X posiada udogodnienia MEM.SAV podobnie jak Atari DOS 2, lecz znacznie bardziej rozbudowane. Systemowa zmienna "BASIC" określa nazwę pliku, który zawiera zapis pamięci Basica. Jeśli zmienna ta nie ma wartości, to udogodnienie zapisu pamięci jest wyłączone, a Basic jest uruchamiany jak przy zimnym starcie (bez żadnego programu w pamięci).

Standardową wartością zmiennej "BASIC" jest "I:>BAS.SAV". Oczywiście możesz ją zmieniać przy pomocy polecenia SET, np:

SET BASIC=DS:BASIC.SAV

ustawia tą zmienną na "D8:BASIC.SAV". Aby sprawdzić aktualną wartość
"BASIC" (i wszystkich innych zmiennych systemowych) wpisz:

SET

a w celu skasowania tej zmiennej (aby wyłączyć zapis pamięci Basica) wpisz:

SET BASIC

Przy wyłączonej funkcji zapisu pamięci, jeśli wystąpi problem z zapisem lub odczytaniem pliku, wyświetlany jest komunikat błędu. Jeżeli nastąpi to podczas odczytu, wskazana zostanie stara wartość MEMLO (aktualna podczas zapisu pliku). Jeżeli nastąpi błąd w czasie zapisu, zostaniesz tylko o tym poinformowany. W obu przypadkach możesz wybrać przerwanie operacji w celu naprawienia błędu lub jej kontynuowania ze skasowaniem pliku pamięci. Jeśli chcesz przerwać operację, naciśnij <ESC>, zaś <RETURN> w celu kontynuowania. Oto więcej szczegółów o dwóch sytuacjach, które mogą wystąpić:

• Po wywołaniu Basica, aktualna wartość MEMLO nie odpowiada wartości MEMLO zapisanej w pliku. Może to wystąpić po zainstalowaniu dodatkowych procedur po ostatnim opuszczeniu Basica (jak bufor klawiatury, ramdysk, itd. lub po odczytaniu poleceń jak X lub COMMAND (patrz polecenie LOAD). W tym momencie możesz nacisnąć <ESC> i odtworzyć taki stan systemu, jaki był przy ostatnim opuszczaniu Basica (przez COLD i/lub LOAD) albo nacisnąć <RETURN> i wywołać zimny start Basica, co spowoduje zniszczenie zawartości pliku BAS.SAV.
• Po opuszczeniu Basica (przez instrukcje DOS) dyskietka została zapełniona lub stacja nie jest gotowa i nie można zapisać pliku przechowującego pamięć Basica. Możesz wybrać przejście do DOS-u <RETURN> i zniszczeniu programu znajdującego się aktualnie w pamięci Basica albo powrócić do Basica <ESC> i zapisać swój program instrukcją SAVE lub w inny sposób rozwiązać problem z dyskietką.

Dodatkowo podczas zapisu pamięci Basica zapisywana jest część strony 0 (od $80 do $FF) oraz strony 4 - 6. Oznacza to, że możesz przechodzić z Basica do modułu nie tracąc żadnego elementu wykonywanej pracy. Wykonywanie zimnego startu (skok do $E477), gdy komputer pracuje w Basicu, spowoduje wyłączenie modułu SpartaDOS X i każdego innego modułu, jeśli jest dołączony. Daje to taki sam efekt jak wpisanie w SpartaDOS X polecenia COLD /N.

BOOT - odczyt wstępny.

Opis:
Program ładujący DOS w trzech pierwszych sektorach każdej sformatowanej dyskietki przez SpartaDOS (wersja 2 i wyższe) może odczytywać i uruchamiać dowolny plik binarny w ten sam sposób jak plik polecenia. Normalnie wczytywany jest DOS, lecz można odczytać cokolwiek, dopóki nie narusza to pamięci programu ładującego ($2E00- $3180).

Polecenie FORMAT nie zapisuje SpartaDOS na formatowanej dyskietce, więc jeśli chcesz utworzyć dyskietkę zawierającą SpartaDOS, musisz skopiować DOS na dyskietkę i użyć polecenia BOOT. Jeżeli używasz SpartaDOS X, nigdy to nie będzie konieczne (gdyż SpartaDOS X odczytuje się z modułu), lecz jeśli masz SpartaDOS 3.2 lub 2.3, możesz utworzyć dyskietkę startującą samoczynnie. Oczywiście nadal możesz używać polecenia XINIT do formatowania dyskietek i zapisywania na nich DOS-u.

• Polecenie to najczęściej jest błędnie rozumianym poleceniem SpartaDOS X, więc poniżej przedstawiamy jeszcze kilka dodatkowych informacji, które powinieneś znać:
• Polecenie BOOT zapisuje po prostu numer początkowego sektora pliku do odczytania w odpowiednim miejscu sektora numer 1 na dyskietce (patrz "Informacje techniczne").
• Jeżeli plik przeznaczony do odczytu jest skasowany lub zapisany ponownie to znacznik odczytu jest kasowany - uzyskasz wtedy komunikat "Error: No DOS", gdy spróbujesz uruchomić system z takiej dyskietki przed ustawieniem nowego pliku do odczytu!
• Plik przeznaczony do odczytu może znajdować się w dowolnym miejscu dyskietki - także w podkatalogu.
• Polecenie to nie działa ze SpartaDOS 1.1 - nie zawiera on trzysektorowego programu ładującego! SpartaDOS 1.1 ma prostszy schemat wstępnego odczytu, który tylko odczytuje pewną liczbę kolejnych sektorów. Ponieważ posiadasz już SpartaDOS X, bardzo zalecamy porzucenie SpartaDOS 1.1.

CAR - moduł.

Opis:
Jeżeli nie została podana nazwa pliku, to sterowanie jest przekazywane do modułu (CARtridge) umieszczonego w gnieździe SpartaDOS X. Jeśli podasz nazwę pliku, to włączany jest moduł oraz jest odczytywany i uruchamiany plik binarny o podanej nazwie. Dodatkowe parametry są podawane, gdy wymaga tego program "fname", zamiast standardowego powrotu do DOS-u. Polecenie to jest szczególnie wygodne przy uruchamianiu skomplikowanych programów w Action!

To polecenie jest rozpoznawane przez SpartaDOS X jako polecenie wewnętrzne, które wywołuje program zewnętrzny "CAR.COM", więc oba polecenia CAR i BASIC korzystają z tego samego zewnętrznego programu.
"CAR.COM" jest przechowywany w pamięci podczas pracy modułu, więc MEMLO jest w tym czasie nieco wyżej. Po wyłączeniu modułu MEMLO wraca do poprzedniej wartości.

SpartaDOS X posiada udogodnienia MEM.SAV podobnie jak Atari DOS 2, lecz znacznie bardziej rozbudowane. Systemowa zmienna "CAR" określa nazwę pliku, który zawiera zapas pamięci modułu. Jeśli zmienna ta nie ma wartości, to udogodnienie zapisu pamięci jest włączane, a moduł jest uruchamiany jak przy zimnym starcie (bez żadnego programu w pamięci). Standardową wartością zmiennej "CAR" jest "I:>CAR.SAV". Możesz ją zmienić przy pomocy polecenia SET (szczegóły znajdziesz w opisie poleceń BASIC i SET).

Przy włączonej funkcji zapisu pamięci, jeśli wystąpi problem z zapisem lub odczytem pliku, wyświetlany jest komunikat błędu i możesz wtedy wybrać przerwanie operacji lub jej kontynuowanie. Mogą tu wystąpić dwa warianty sytuacji:

• Po wywołaniu modułu, aktualna wartość MEMLO nie odpowiada wartości MEMLO zapisanej w pliku. Może to wystąpić po zainstalowaniu dodatkowych procedur po ostatnim opuszczeniu modułu (jak bufor klawiatury, ramdysk, itd. lub po odczytaniu poleceń jak X lub COMMAND (patrz polecenie LOAD). W tym momencie możesz nacisnąć <ESC> i odtworzyć taki stan systemu, jaki był przy ostatnim opuszczaniu modułu (przez COLD i/lub LOAD) albo nacisnąć <RETURN> i wywołać zimny start modułu, co spowoduje zniszczenie zawartości pliku CAR.SAV.
• Po opuszczeniu modułu (przez instrukcję DOS) dyskietka została zapełniona lub stacja nie jest gotowa i nie można zapisać pliku przechowującego pamięć modułu. Możesz wybrać przejście do DOS-u <RETURN> i zniszczeniu programu znajdującego się aktualnie w pamięci modułu albo powrócić do modułu <ESC> i zapisać swój program lub w inny sposób rozwiązać problem z dyskietką.

Dodatkowo, podczas zapisu pamięci modułu zapisywana jest część strony 0 (od $80 do $FF) oraz strony 4 - 6. Oznacza to, że możesz przechodzić z Basica do modułu nie tracąc żadnego elementu wykonywanej pracy. Wykonywanie zimnego startu (skok do $E477), gdy komputer pracuje z modułem, powoduje wyłączenie modułu SpartaDOS X i pozostawienie włączonego modułu. Daje to taki sam efekt jak wpisanie w SpartaDOS X polecenia COLD /C.

CHDIR - zmiana katalogu.

Opis:
Katalogi zwane też podkatalogami lub teczkami są używane do organizacji plików na dyskietce. Przyśpiesza to znacznie przeszukiwanie dyskietek o dużej pojemności np. twardego dysku. Odszukanie katalogu i sprawdzenie w nim mniejszej liczby plików jest szybsze niż sprawdzenie wszystkich plików. Polecenie CHDIR (CHange DIRectory) pozwala przenosić się pomiędzy katalogami.

Bieżący katalog jest sprawdzany przez SpartaDOS X w celu odszukania pliku, gdy żaden katalog nie został podany. Jeżeli nie podasz stacji, to przyjmowana jest stacja ustalona. Jeżeli wpiszesz polecenie CHDIR bez żadnych parametrów, wyświetli się bieżący szlak katalog dla aktualnej stacji (jest to identyczne z poleceniem ?DIR w SpartaDOS 3.2).

Zawsze gdy SpartaDOS jest ponownie inicjowany (np. po RESET), bieżący katalog w każdej stacji jest ustawiany na katalog główny. Główny katalog jest także ustawiany samoczynnie po zmianie dyskietki w stacji. Polecenie to nie działa na dyskietki w formacie MYDOS. Jest to spowodowane niemożliwością zmiany dyskietki zapisanej w formacie typu DOS 2 (dyskietki SpartaDOS mają swoje nazwy, losowe numery i liczniki zapisu - patrz "Informacje techniczne").

CHKDSK - sprawdzenie dyskietki.

Opis:
Polecenie CHKDSK (ChecK DiSIC) jest używane do szybkiego sprawdzania, ile pojemności pozostało na dyskietce oraz jaki jest rozmiar sektora (informacje te są niedostępne poprzez DIR). Zwróć uwagę, że nazwą wszystkich dyskietek w formatach Atari DOS 2 jest "AtariDOS".

Możesz zauważyć, że status zabezpieczenia dyskietek przed zapisem został pominięty - ta możliwość nie jest już stosowana. Stwierdziliśmy, że ma to więcej wad niż zalet, a nie chroni dyskietki przed sformatowaniem. Możliwość zabezpieczenia przed zapisem w Multi I/O nadal działa i jest całkowicie niezależne. Oto przykładowy efekt działania polecenia CHKDSK:

Volume: Sparta_1 OA 25
Bytes/sector: 256
Total bytes : 184320
Bytes free : 123390

Dwie liczby następujące po nazwie dyskietki są używane do wykrywania zmiany dyskietki w przypadku, gdy nazwy obu dyskietek są takie same. Pierwsza jest losową liczbą generowaną podczas formatowania dyskietki. Druga jest wartością zwiększoną o jeden po każdym otwarciu do zapisu pliku na dyskietce.

CHTD - zmiana czasu/daty.

Opis:
Standardowo polecenie CHTD (CHange Time/Date) zmienia wpis czasu i daty tylko w plikach niezabezpieczonych i nieukrytych (informacja o atrybutach - patrz opis polecenia ATR). Musisz podać specyfikację pliku, ponieważ "*.*" nie jest przyjmowane.

CHVOL - zmiana nazwy dyskietki.

Opis:
Polecenie CHVOL (CHange VOlume) nie zmienia nazwy dyskietki w formacie Atari DOS 2, ponieważ fizycznie nie mają one własnej nazwy. Na dyskietkach w formacie SpartaDOS dozwolone są nazwy o długości do ośmiu znaków. Nazwa może zawierać dowolne znaki ATASCII włącznie ze spacjami i znakami w negatywie.

CLS - czyszczenie ekranu.

Opis:
Używane głównie w plikach poleceń, CLS (CLear Screen) po prostu czyści ekran.

COLD - restart komputera.

Opis:
Polecenie COLD odpowiada wyłączeniu i ponownemu włączeniu komputera do sieci (w przeciwieństwie do wyłączenia, wykonanie COLD nie czysci jednak dodatkowych banków pamieci - wszystkie dane na RAMDYSKU zostaja zachowane). Może ono być wywoływane z dwoma opcjami:

Przytrzymanie <OPTION> w chwili zatwierdzania polecenia klawiszem <RETURN> spowoduje odłączenie wewnęrznego interpretera Basica (tak jak przy włączaniu komputera bez modułu SpartaDOS X do sieci).

UWAGA: W przypadku odłącznia modułu SpartaDOS X poleceniem COLD, ponowne jego uruchomienie wymagać będzie wyłączenia komputera.

COMMAND - procesor komend SpartaDOS X.

Opis:
Jest to program realizujący "wewnętrzne" polecenia systemu bez ładowania innych programów.
Polecenia "zewnętrzne" muszą być każdorazowo ładowane do pamięci z dysku lub urządzenia CAR:, W czasie uruchamiania takiego polecenia, program który je wykonuje musi znajdować się w bieżącym katalogu domyśnej stacji dysków, lub też w którymś z katalogów znajdujących się na szlaku poszukiwań.

Plik COMMAND.COM jest w pewnym sensie komendą "zewnętrzną". Ponieważ sam zajmuje dużo pamięci (około 3-4kb) zmniejszając pamięć dostępna dla innych programów, w rzeczywistości - w czasie uruchamiana dowolnego innego polecenia "zewnętrznego" lub programu - jest on usuwany z pamięci. Po wykonaniu polecenia lub zakończeniu pracy programu i zwolnieniu przez nie pamięci, COMMAND.COM jest powtornie ladowany i czeka na kolejne polecenia. Można nakazać systemowi ciąglę trzymanie w pamięci procesora komend (kosztem podniesienia MEMLO o około 3-4kb) wpisując:

LOAD COMMAND.COM

Od tej chwili procesor komend rezydyje w pamięci na stałe i nie odbywa sie operacja usuwania i powtornego ładowania przy wykonywaniu poleceń "zewnetrznych" itp.

COPY - kopiowanie pliku.

Opis:
Pierwsza podana specyfikacja pliku określa nazwę pliku źródłowego. Jeżeli żadna specyfikacja nie zostanie podana, to przyjmowane jest standardowe "*.*" (czyli kopiowane będą wszystkie pliki z bieżącego katalogu). Urządzenie zawierające pliki źródłowe powinno być podane, jednakże jest możliwe jego pominięcie, jeżeli użyjesz przecinków (zamiast spacji) do oddzielenia parametrów, np:

COPY...D3:

skopiuje wszystkie pliki z bieżącego katalogu ustalonej stacji do bieżącego katalogu stacji numer 3. Druga specyfikacja pliku określi plik docelowy - jeżeli nie została podana, to przyjmowane jest *.* (czyli kopiowanie wszystkich plików bez zmiany ich nazw). Użycie jokerów ("*" i "?") jest dozwolone zarówno w specyfikacji pliku źródłowego jak i docelowego. Gdy w poleceniu COPY zostaną użyte jokery, to przy zmianie nazw plików obowiązują takie same zasady jak w poleceniu RENAME. Specyfikacja pliku źródłowego jest wykorzystywana do znalezienia właściwego pliku, a specyfikacja pliku docelowego powoduje zmianę nazw przez zmianę znaków stojących na odpowiednich pozycjach z wyjątkiem jokerów.

Jeżeli kopiujesz z urządzenia innego niż "DSK:" (albo "DN:" lub "D:") to może być kopiowany tylko jeden plik i specyfikacją pliku docelowego musi zawierać pełną nazwę, np:

COPY CON: B:*

jest niedozwolone, ponieważ nie można umieszczać jokerów w specyfikacji pliku docelowego przy kopiowaniu z urządzenia znakowego. Jednakże, przy kopiowaniu pomiędzy dwoma urządzeniami znakowymi, nie stosuje się nazw plików (urządzenie znakowe nigdy nie używa nazw plików), np:

COPY CON: PRN:

W obu powyższych przykładach, gdy kopiujesz z "CON:", musisz zasygnalizować koniec pliku przez naciśnięcie <CTR-3> po wpisaniu tekstu. Ponadto, po każdym wierszu trzeba nacisnąć <RETURN>, gdyż inaczej wiersz nie zostanie zapamiętany. Innym zastosowaniem polecenia COPY jest wyprowadzenie plików na drukarkę lub ekran, np:

COPY REDME.DOC PRN:

Zauważ, że oba te przykłady mogą być zrealizowane przez polecenie TYPE następująco:

TYPE REDME.DOC
TYPE REDME.DOC >>PRN:

Przy czym drugie polecenie wysyła zawartość pliku do drukarki. Przy pomocy polecenia COPY można także łączyć pliki przez użycie "/A" bezpośrednio (bez spacji) po specyfikacji pliku docelowego. SpartaDOS 3.2 pozwala na użycie "/A" przy zapisie pliku (SAVE) - SpartaDOS X daje tą możliwość tylko w poleceniu COPY. Jeżeli posiadasz jedną stację dysków i chcesz kopiować pliki z jednej dyskietki na drugą, musisz najpierw skopiować pliki z dyskietki źródłowej do ramdysku, a następnie z ramdysku na dyskietkę docelową, albo użyć programu MENU, który umożliwia zmianę dyskietki podczas kopiowania.

DATE - ustawienie daty.

Opis:
Polecenie to powoduje wyświetlenie następującego komunikatu:

Current date is: 2-06-89
Enter new date:

Możesz teraz wpisać nową datę lub wcisnąć <RETURN>, gdy nie chcesz ustawiać daty. Datę wpisujemy w formacie "mm-dd-rr", gdzie "mm" jest miesiącem, "dd" jest dniem, a "rr" rokiem. Taki sposób podawania daty jest przyjęty w Stanach Zjednoczonych. Jeżeli w systemie nie został zainstalowany zegar, to polecenie DATE daje przypadkowe wyniki. Dwoma stosowanymi zegarami są "CLOCK.SYS" i "JIFFY.SYS" - pierwszy z nich wykorzystuje R-Time 8, a drugi korzysta z systemowego zegara do przechowywania czasu. Standardowo jeden z nich jest zawsze instalowany podczas uruchamiania systemu, lecz można to zmienić przez utworzenie własnego pliku "CONFIG.SYS" nie zawierającego programów tych zegarów.

DIR i DIRS - katalog.

Opis:
DIR (DIRectory) wyświetla katalog SpartaDOS pokazując nazwę pliku, rozszerzenie, wielkość pliku w bajtach oraz datę i czas utworzenia. Ponadto pokazuje <DIR> w polu wielkości podkatalogów, wyświetla nazwę dyskietki i katalogu na początku oraz liczbę wolnych sektorów na końcu. Jeżeli dołączysz parametr "/P", polecenie DIR czeka na naciśnięcie klawisza po wyświetleniu każdego ekranu katalogu (23 wiersze). Parametr "/C" daje liczbę wpisów w tym katalogu. Przy czytaniu dyskietek typu Atari DOS 2 pomijany jest czas i data, a wielkość pliku przeliczana jest na bajty (Atari DOS 2 zapisuje wielkość pliku w sektorach zamiast w bajtach, co nie daje dokładnej informacji o rozmiarze pliku). Wszystkie dyskietki typu Atari DOS 2 mają nazwę dyskietki jako "AtariDOS" i nazwę katalogu jako "ROOT".

W poleceniu można podać atrybuty wyświetlanych plików, np:

DIR +S

wyświetla tylko podkatalogi. Standardowym atrybutem (jeśli żaden nie został podany) jest "-H" (nie pokazuje plików ukrytych). Jeżeli chcesz zobaczyć wszystkie pliki (włącznie z ukrytymi), wpisz:

DIR +

Użycie "+" bez listy atrybutów wyświetla wszystkie pliki niezależnie od ich atrybutów. Działa to z każdym poleceniem, które pozwala na określenie atrybutów.

Polecenie DIRS (DIRectory Short) ma dokładnie taką samą składnię, lecz wyświetla katalog w postaci stosowanej w Atari DOS 2 - bez czasu i daty oraz z wielkością plików podaną w sektorach zamiast w bajtach. Ponieważ liczba wolnych sektorów w DIRS jest ograniczona do trzech cyfr, to maksymalną wyświetlaną wielkością jest zawsze 999. Dodatkowo pliki zabezpieczone (+P) są oznaczone gwiazdką (*) przed nazwą.

Atrybuty są następujące:

Jeżeli nie podasz specyfikacji pliku, to przyjmowane jest "*.*", jak w poniższych przykładach:

DIR MYSUB>
DIR +P
DIR..\

Zwróć uwagę, że konieczne jest napisanie znaku ">" lub "\" po katalogu, jeśli chcesz zobaczyć zawartość tego podkatalogu.

DUMP - wyświetlenie pliku.

Opis:
Parametry "start" i "len" określają odpowiedni początkowy adres w pliku oraz liczbę bajtów do wyświetlenia. Polecenie zakłada, że wartości są podawane dziesiętnie o ile nie zostały poprzedzone przez "$", co oznacza liczby szesnastkowe.

DUMP jest bardzo pomocne przy szybkim sprawdzaniu zawartości pliku. Do modyfikacji zawartości pliku lub do sprawdzenia i modyfikacji sektorów dyskietki należy zastosować program DISKRX z zestawu SpartaDOS ToolKit.

ERASE - skasowanie pliku.

Opis:
Możesz użyć jokerów ("*" i "?") do jednoczesnego kasowania wielu plików, lecz rób to ostrożnie, gdyż zwykle nie są wyświetlane żadne ostrzeżenia. Tylko wtedy, gdy wpisujesz specyfikację pliku "*.*", SpartaDOS zapyta się:

Erase ALL: Are you sure?
(Kasujesz WSZYSTKO: Jesteś pewny?)

Przy każdej innej kombinacji jokerów i znaków SpartaDOS X zakłada, że wiesz co robisz. Możesz wykorzystać program VDEL (z zestawu SpartaDOS ToolKit), który pyta o każdy kasowany plik lub użyć polecenia MENU do zaznaczenia kasowanych plików.

FIND - odszukanie pliku.

Opis:
FIND wyszukuje szybko plik znajdujący się w którejkolwiek ze stacji dysków. Jest to bardzo wygodne przy korzystaniu z podkatalogów i kilku stacji dysków. FIND działa jak program WHEREIS.COM (z zestawu SpartaDOS ToolKit) z kilkoma wyjątkami. Przeszukiwanie przez FIND jest nieco inne i nie wymaga parametrów do wyświetlania wielkości, czasu, daty każdego znalezionego pliku. Nazwa pliku może zawierać jokery. Wszystkie znalezione nazwy plików są wyświetlane z pełnym szlakiem od głównego katalogu do pliku. Na zakończenie wyświetlana jest liczba znalezionych plików. Jeśli nie został podany numer stacji, to przeszukiwane są wszystkie stacje dysków. FIND znajduje i wyświetla także pliki ukryte.

FORMAT - formatowanie dyskietki.

Opis:
Polecenie format jest w rzeczywistości sterowanym przez menu programem, który pozwala na zainicjowanie dyskietek dowolnego typu wykorzystywanego przez ośmiobitowe komputery Atari. Może on być wywołany z DOS-u przez polecenie FORMAT lub z dowolnego programu przez XIO 254 (patrz "Programowanie ze SpartaDOS X"). Pozwala to na wykorzystanie tego polecenia przez większość programów umożliwiających formatowanie dyskietek, jak AtariWriter lub XE-Term.

Przy formatowaniu dyskietki elastycznej najpierw zapisywana jest na niej struktura sektorów, aby DOS miał miejsce na umieszczenie informacji. Następnie zapisywana jest struktura katalogu, w której DOS określa wykorzystanie ścieżek î sektorów. Można również zainicjować ramdysk lub dysk twardy, lecz realizowany jest wtedy drugi etap operacji (BUILD DIRECTORY).

Menu programu FORMAT można opuścić w dowolnej chwili przed rozpoczęciem lub po zakończeniu formatowania przez naciśnięcie <ESC>. Po wywołaniu menu FORMAT wybiera się następujące parametry:

Liczba sektorów i bajtów wyświetlana w menu FORMAT jest określana przez odczyt konfiguracji ramdysku lub twardego dysku albo obliczona na podstawie parametrów wybranych do formatowania elastycznej dyskietki.

UWAGA: System operacyjny stacji LDW Super 2000 i Indus GT ma kilka błędów. Z tego powodu występują kłopoty podczas pracy tej stacji w rozszerzonej gęstości (enhanced). Nie stanowi to problemu, gdyż rozszerzona gęstość jest zbędna, jeśli stacja posiada gęstość podwójną. Dodatkowe problemy pojawiają się, gdy w systemie znajduje się również stacja 1050 wyposażona w US Doubler. W tym przypadku, najlepszym rozwiązaniem jest wymiana stacji tak, aby w systemie nie znajdowały się stacje różnych typów.

KEY - bufor klawiatury.

Opis:
Pierwsze użycie tego polecenia instaluje w systemie procedurę obsługi klawiatury. Bufor klawiatury zapewnia szybsze powtarzanie klawiszy i pozwala na wpisywanie poleceń, gdy system jest jeszcze zajęty realizacją poprzednich poleceń. Parametr ON/OFF jest interpretowany odpowiednio jako włączenie i wyłączenie bufora. Gdy bufor jest już zainstalowany, to zdefiniowany jest globalny symbol "@KEY" i następne polecenia KEY wywołują go w celu włączenia i wyłączenia bufora.

UWAGA: Bufor klawiatury może być niezgodny z niektórymi programami, lecz jest zgodny z większą liczbą programów niż bufor SpartaDOS 3.2 (w szczególności z modułem Action!).

LOAD - odczyt pliku.

Opis:
Wczytanie standardowego pliku binarnego daje taki sam efekt, jak SpartaDOS 3.2. Plik jest ładowany do pamięci i nie jest uruchamiany. Najczęstszymi zastosowaniami są tu:

• Wczytanie plików wynikowych MAC/65 i zapisanie ich jako jednego ciągłego pliku.
• Wczytanie programu binarnego przed uruchomieniem monitora (do testowania)

Jedyna różnica polega na tym, że gdy plik zawiera segment z adresem inicjowania (INITAD), to jest on wykonywany. Jednym z zastosowań LOAD jest czasowe umieszczenie w pamięci poleceń zewnętrznych. Działa to tylko ze specjalnymi relokowalnymi poleceniami zewnętrznymi SpartaDOS X. Dalsze informacje na ten temat znajdziesz w opisie polecenia MEM.

LOAD jest stosowane do:

• Umieszczenia w pamięci poleceń zewnętrznych, jak CAR lub X albo do umieszczania w pamięci interfejsu Coromand Processor (COMMAND.COM).
• Usunięcia wszystkich programów i poleceń zewnętrznych z pamięci (LOAD bez nazwy pliku).
• Umieszczenie w pamięci procedury dla innych poleceń.

MEM - sprawdzenie pamięci.

Opis:
Polecenie MEM (MEMory) wyświetla dolną granicę dostępnej pamięci głównej i dodatkowej. Dla każdego obszaru podane są dwie granice pierwsza określa górną granicę zainstalowanych procedur systemowych (drivers), a druga górną granicę umieszczonych w pamięci programów aplikacyjnych. Przykład wyniku użycia MEM poniżej:

Main: $OF6D,$1456
Ext: $6123,$6455
7 banks of RAM available

procedury systemowe zajmują pamięć od $700 do $F6C i od $400 do $6122, a programy aplikacyjne znajdują się od $F6D do $1455 i od $6122 do $6454.

Programy aplikacyjne są wczytywane do pamięci przez LOAD i składają się z plików, jak COMMAND.COM i X.COM. Procedury systemowe są plikami jak SPARTA.SYS, ATARIDOS.SYS, RAMDISK.SYS itd. Normalnie pierwsza i druga liczba są jednakowe. Rejestr systemu operacyjnego MEMLO ($2E7) zawiera drugą liczbę. Jeżeli zostanie wykonane polecenie LOAD bez parametrów, to wszystkie programy aplikacyjne zostaną usunięte z pamięci i druga liczba zostanie zmniejszona do wartości pierwszej.

UWAGA: Jeżeli procedura systemowa jest instalowana po wczytaniu programu aplikacyjnego, to zwiększane są obie granice pamięci i program aplikacyjny pozostaje w pamięci na stałe.

Pomimo, iż istnieją dwa obszary pamięci dodatkowej, to tylko jeden z nich może być użyty przez SpartaDOS X. Jest to określone podczas uruchamiania systemu i zależy od pliku CONFIG.SYS i/lub modelu komputera (patrz "Konfiguracja systemu"). Choć polecenie MEM nie informuje bezpośrednio, który obszar pamięci dodatkowej został użyty, to można to ustalić według adresów wyświetlanych w polu "Ext:". Obszary te są następujące:

• $4000-$7FF - RAM dodatkowych banków (1300XE lub inne z rozszerzoną pamięcią).
• $E400-$FFBF - RAM pod systemem operacyjnym (OS RAM) Pole "banks of RAM available" wskazuje ile banków RAM pozostało dostępnych dla ramdysku i/lub rozszerzonego trybu Basica XE. Pamiętaj, że dla rozszerzonego trybu Basica XE potrzeba co najmniej 4 banków RAM. Nie uwzględnienie tego faktu, może spowodować zawieszenie systemu (zwykle w najmniej odpowiednim momencie).

Program MENU.

Opis:
MENU jest bardzo wygodny do wykonywania operacji na więcej niż na jednym pliku i jest niezbędny do kopiowania przy użyciu jednej stacji dysków. Zawiera on trzy duże okna, poniżej których wyświetlane są polecenia i komunikaty. Lewe górne okno jest przeznaczone dla katalogów. Wyświetlane w nim są podkatalogi wraz ze strukturą ukazującą zależności pomiędzy nimi. Prawe górne okno pokazuje informacje o wybranym obszarze. Zawiera ona: specyfikację plików, liczbę i wielkość wszystkich plików oraz liczbę i wielkość wybranych plików. Dolne okno pokazuje pliki.

Menu poleceń jest podzielone na trzy podstawowe grupy: pliki (File), katalogi (Dir) i polecenia dodatkowe (Xtra). Aktualnie używana grupa poleceń jest wskazywana z lewej strony dolnej części ekranu. Przełączanie pomiędzy poleceniami dla plików i katalogów następuje poprzez naciśnięcie <RETURN>. Dodatkowe polecenia uzyskuje się po naciśnięciu <ESC>. Aby opuścić MENU, trzeba nacisnąć <ESC>, a następnie <Q>. Znak "^" przed pozycjami menu oznacza trzymanie wciśniętego klawisza <CONTROL> przy wybieraniu wariantu.

Menu poleceń File zawiera: COPY, DELETE, FILESPEC, LOG, PRINT, RENAME, TAG, UNTAG i VIEW. Menu Dir zawiera: AVAILABLE, DELETE, DIRECTORY, FILESPEC, LOG, MAKE DIRECTORY, PRINT, TAG DIRECTORY i UNTAG DIRECTORY. Menu Xtra zawiera polecenia: DISPLAY, QUIT i SORT.

Polecenia dla plików:

W menu poleceń plikowych klawisze "-" i "=" przesuwają wskaźnik pliku w górę lub w dół o jedną pozycję, a klawisze "+" i "*" w górę lub w dół o jeden ekran. Pliki pokazane w oknie plików są ułożone alfabetycznie według nazw. Bieżący katalog jest wskazany w oknie katalogów (patrz "Polecenia dla katalogów").

Polecenia dla katalogów.

Wskaźnik katalogu pokazuje bieżący katalog. Wskaźnik ten przesuwa się klawiszami "-" i "=" o jedno miejsce w górę lub w dół. Naciśnięcie <RETURN> powoduje przejście do poleceń plikowych, a <ESC> do dodatkowych.

Polecenia dodatkowe.

Po wykonaniu polecenia dodatkowego zawsze następuje powrót do poprzedniego menu poleceń (oprócz Quit). Można także nacisnąć <ESC> w celu opuszczenia tego menu.

MKDIR - tworzenie katalogu.

Opis:
Jeśli nie podasz numeru stacji, to przyjmowana jest stacja ustalona. Ta funkcja nie jest realizowana przez procedurę ATARIDOS, nie można tworzyć podkatalogów na dyskietkach typu Atari DOS (np.: MYDOS), lecz można je odczytywać. Katalogi (zwane także podkatalogami lub teczkami) są używane jak teczki do organizacji plików, zwykle na dyskietkach o dużej pojemności i na twardym dysku.

Nazwy katalogów są zapisywane jak nazwy plików, lecz są zaznaczane bitem "+S" atrybutu. Nie mogą one być kasowane i przemianowywane w normalny sposób (jak pliki). W celu zmiany nazwy podkatalogu musisz skopiować wszystkie znajdujące się w nim pliki w inne miejsce, skasować wszystkie pliki w tym katalogu, a następnie utworzyć nowy podkatalog przez MKDIR i ponownie skopiować do niego pliki. Można także użyć programu RENDIR.COM z zestawu SpartaDOS ToolKit.

MD TEST
MKDIR 3:>MODEM>TEST

Pierwszy przykład tworzy w ustalonej stacji podkatalog o nazwie
"TEST". Drugi tworzy podkatalog "TEST" w stacji D3: w podkatalogu "MODEM", który jest w katalogu głównym (MAIN).

PATH - szlak.

Opis:
Możesz określić listę stacji i nazw szlaków rozdzielonych średnikami. Następnie, gdy wpiszesz polecenie SpartaDOS przeszukuje katalogi w podanej przez Ciebie kolejności przed przeszukaniem bieżącego katalogu. Podczas przeszukiwania nie jest zmieniany bieżący katalog.

Wpisanie PATH bez parametrów nakazuje SpartaDOS wyświetlenie bieżącego stanu ciągu PATH. Zalecane jest włączenie "CAR:" do szlaku, ponieważ urządzenie to zawiera wiele zewnętrznych poleceń (jak X, CAR, MENU, DUMP, CHTD itd.), których możesz potrzebować. Dobrą praktyką jest również użycie znaków ">" lub "\" na początku szlaku urządzenia w celu wymuszenia rozpoczęcia od katalogu głównego. Polecenie:

PATH A:>;1:DOS;CAR:

ustala przeszukanie głównego katalogu stacji A: (czyli D1:), katalogu "DOS" w stacji 1 oraz katalogu "CAR:". Polecenie PATH jest w rzeczywistości odmianą polecenia SET, na przykład pokazane wyżej polecenie może być także wykonane jako:

SET PATH=A:>;1:DOS;CAR:

jedynym sposobem skasowania szlaku przeszukiwania, tak aby przeszukiwany był tylko katalog bieżący jest polecenie:

SET PATH

Gdy szlak nie był określony, to standardowym ustawieniem systemu jest:

PATH CAR:

Oznacza to, że najpierw przeszukiwane jest urządzenie CAR:, a później bieżący katalog. Katalog bieżący jest zawsze przeszukiwany ostatni, chyba że włączysz go do szlaku, na przykład:

PATH ;CAR: lub PATH :;CAR:

Oba powyższe przykłady mają jednakowe działanie; najpierw przeszukiwany jest bieżący katalog, potem CAR:, a następnie znowu katalog bieżący. Bieżący katalog jest oznaczony przez samotny znak ":" lub przez spację.

UWAGA: Pomimo, iż nie jest to wymagane, to bardzo zalecamy, aby CAR: zawsze był pierwszym wpisem szlaku. Programy z tego katalogu są wywoływane najczęściej. Jeżeli przedtem występuje jakiekolwiek inne urządzenie, to jest ono zawsze sprawdzane przed CAR: znacznie zwalniając pracę systemu. Dalsze informacje są w opisie konfiguracji szlaku w rozdziale 5.

PAUSE - przerwa.

Opis:
Możesz włączyć polecenie PAUSE do pliku poleceń, aby umożliwić zmianę dyskietek między poleceniami lub wstrzymania pracy, co pozwoli na przeczytanie instrukcji itp. Dalsze wykonywanie pliku poleceń następuje po naciśnięciu klawisza <RETURN>.

UWAGA: Bardzo niebezpieczna jest zmiana dyskietek (podczas PAUSE) w stacji, z której czytany jest plik poleceń. Jeżeli używasz PAUSE do zmiany dyskietek, to uruchamiaj plik poleceń z ramdysku lub z innej stacji, która nie będzie zmieniana.

PEEK

Opis:
PEEK pozwala na sprawdzenie zawartości komórek pamięci z poziomu DOS. Jest ponadto użyteczne do szybkiej zmiany liczb dziesiętnych (dec) na szesnastkowe (hex) i odwrotnie. PEEK zwraca wartości dziesiętne i szesnastkowe podanego adresu, zawartość tej komórki dziesiętnie i szesnastkowo, wartości dwubajtowe (słowa) zapisane w komórkach adres i adres+1 dziesiętnie i szesnastkowo oraz znaki ATASCII reprezentujące zawartość wskazanej komórki.

Dobrą praktyką jest sprawdzanie zawartości komórki (PEEK) przed wpisaniem do niej nowej wartości (POKE), szczególnie jeśli nie jesteś pewien tego co robisz. W takim przypadku, możesz zwykle odtworzyć poprzednią zawartość komórki, chyba że komputer się zawiesi.

POKE

Opis:
POKE pozwala na zmianę zawartości komórki pamięci z poziomu DOS, co może być użyteczne w plikach poleceń i innych zastosowaniach. Jeżeli nie wiesz dokładnie, co robisz to bardzo łatwo możesz spowodować zawieszenie systemu. Poniżej znajduje się kilka przykładów użycia polecenia POKE:

POKE 65 (isonden) 0=wyłączony 1=włączony dźwięk podczas transmisji
POKE 77 (atract) 0=wyłączenie trybu attract na kilka minut
POKE 82 (lmargin) n=lewy margines (0-39)
POKE 83 (rmargin) n=prawy margines (0-39)
POKE 559 (dmactls) 0=wyłączenie 34=włączenie obrazu
POKE 702 (shflok) 0=małe litery 64=duże litery
POKE 710 (colpf2s) 0=czarny 53=czerwony 148=niebieski
POKE 730 (keyrep) 1=bardzo szybko 3=szybko 5=normalnie
POKE 731 (noclik) 0=włączenie 1 wyłączenie dźwięku klawiszy
POKE 752 (crsinh) 0=właczenie 1=wyłaczenie kursora

PROMPT - wskazanie.

Opis:
Podany tekst jest przyjmowany przez SpartaDOS jako nowe wskazanie systemu. Specjalne symbole mogą być wprowadzane do tekstu w formie "$c", gdzie "c" jest jednym z następujących znaków:

• L wyświetla literę bieżącej stacji (A-I)
• N wyświetla numer bieżącej stacji (1-9)
• P wyświetla szlak bieżącej stacji
• D wyświetla aktualną datę
• T wyświetla aktualny czas
• R wyświetla znak końca wiersza (EOL)

UWAGA: "P" powoduje odczyt z bieżącej stacji po każdym naciśnięciu <RETURN>, aby wykryć zmianę dyskietki. Powinno to być wyłączone przed parkowaniem twardego dysku, ponieważ "P" odczytuje dysk i odparkowuje go. W tym celu najlepiej użyć pliku poleceń, który zmienia wskazanie i parkuje twardy dysk.

Jeżeli nie został podany żaden parametr, to wyświetlane jest aktualne wskazanie, np: polecenie:

PROMPT $L:$P>

powoduje wyświetlenie wskazania w formie:

B:>DOS>

zakładając że bieżącą stację jest D2: i bieżącym szlakiem jest "DOS". Znak "_" będzie wyświetlany jako spacja, a nie jako podkreślenie, gdyż wskazanie kończy się spacją.

Polecenie PROMPT jest w rzeczywistości odmianą polecenia SET, na przykład pokazane wyżej polecenie może być także wykonane jako:

SET PROMPT=$L:$P>

Standardową wartością zmiennej "PROMPT" jest "D$N:", co wyświetla takie samo wskazanie jak stare wersje SpartaDOS. Jeżeli zmienna "PROMPT" nie jest określona, SpartaDOS X wyświetli tylko znak
">" - jedynym sposobem, aby to uzyskać jest polecenie:

SET PROMPT

Nie można użyć małych liter we wskazaniu ponieważ DOS automatycznie zamienia je na duże litery. Można natomiast użyć liter w negatywie (także małych) oraz znaków sterujących kursorem poprzedzonych znakiem "ESC".

Gdy użyjesz we wskazaniu ciągu "$P", to ustalona stacja będzie odczytywana przy każdym wyświetleniu wskazania. Powoduje to błąd, gdy w stacji nie ma dyskietki lub jest uszkodzona, albo gdy dyskietka ma format nie rozpoznawalny przez SpartaDOS X (użycie dyskietek w formacie Atari DOS wymaga zainstalowania programu ATARIDOS.SYS).

Użycie "$P" powoduje również kłopoty, gdy chcesz zaparkować twardy dysk, ponieważ dysk jest odparkowany w celu odczytania szlaku. Zapobiega się temu przez ustalenie wartości zmiennej "PROMPT", która nie zawiera "$P". Ponieważ twardy dysk jest zwykle parkowany poprzez komputer, można po prostu wpisać:

SET PROMPT

przed parkowaniem dysku. Dla uproszczenia tej operacji można także napisać prosty plik poleceń.

RENAME - zmiana nazwy pliku.

Opis:
Jokery mogą być użyte w obu specyfikacjach plików. Urządzenie i szlak mogą być podane tylko w pierwszej nazwie (w starej nazwie pliku). Nazwy plików muszą być podane zarówno dla starej, jak i dla nowej nazwy, gdyż inaczej nastąpi błąd. Zasady użycia jokerów są takie same jak w poleceniu COPY. Oto kilka przykładów:

RENAME *.BAK *.DOC

Powyższe polecenie zmienia rozszerzenie na ".DOC" we wszystkich plikach z rozszerzeniem ".BAK".

RENAME AC*.* *.XX

To polecenie zmienia rozszerzenia wszystkich plików, których nazwa rozpoczyna się od "AC" na ".XX".

UWAGA: Zachowaj ostrożność przy zmienianiu nazw plików. Nie są przy tym sprawdzane istniejące nazwy plików. Nieostrożna zmiana nazw może spowodować nadanie kilku plikom jednakowych nazw. Jedynym sposobem na wyodrębnienie takich plików jest użycie monitora dyskowego jak DISKRX (z zestawu SpartaDOS ToolKit) lub przez nudne powtarzanie polecenia ERASE i UNERASE. W celu wykorzystania drugiego sposobu skasuj wielokrotne pliki, a następnie odtwórz je. Odpowiedz
"Y" tylko dla jednego z nich i "N" dla pozostałych. Zmień nazwę tego pliku na nieco inną. Powtarzaj cykl UNERASE i RENAME, aż do odtworzenia wszystkich plików.

RMDIR - usunięcie katalogu.

Opis:
Katalog musi być opróżniony zanim będzie możliwe jego skasowanie poleceniem RMDIR (ReMove DIRectory). Kasowanym katalogiem jest ostatni katalog wymieniony w ciągu path. Funkcja ta nie jest realizowana przez procedurę ATARIDOS.SYS pomimo, iż podkatalogi (np. w MYDOS) są przez nią odczytywane.

RD TEST
DELDIR 3:>MODEM>TEST

Pierwszy przykład kasuje podkatalog "TEST" w ustalonej stacji. Drugi usuwa podkatalog o nazwie "TEST" ze stacji "D3:" i podkatalogu "MODEM", który znajduje się w głównym katalogu.

UWAGA: Jeżeli plik został otwarty do zapisu lub wymiany danych, lecz nie został poprawnie zamknięty (zwykle zdarza się to po naciśnięciu <RESET> lub wyłączeniu zasilania, gdy jest on otwarty), to jego wpis w katalogu nie może być usunięty, choć nie jest widoczny. Podkatalog zawierający taki "widmowy" plik nie może być skasowany. W celu zaznaczenia takiego pliku jako skasowanego, co pozwoli na usunięcie podkatalogu, można użyć CLEANUP lub DISKRX z zestawu SpartaDOS ToolKit. Bajt statusu takiego pliku powinien mieć ustawione bity 7 i 3. Należy je skasować i ustawić bit 4. Możliwe jest, że pewne sektory dyskietki zostały już przypisane temu plikowi. W takim przypadku konieczne jest poprawienie także bitowej mapy dyskietki.

RPM - sprawdzenie szybkości stacji.

Opis:
Polecenie RPM (Revolutions PerMinute) sprawdza w sposób ciągły i wyświetla szybkość obrotową stacji dysków elastycznych (w obrotach na minutę), aż do naciśnięcia dowolnego klawisza. Jest to zwykle używane do kontroli działania stacji dysków (powinno być 288 obr/min dla większości stacji Atari, w tym 810 i 1050 oraz 300 obr/min dla XF551). Polecenie to daje także dokładną informację dla twardego dysku. Użycie RPM dla ramdysku w Multi I/O określa względną szybkość dostępu do ramdysku. Nie działa to jednak dla wewnętrznego ramdysku. Nieprawidłowy wynik uzyskuje się także dla stacji z rozszerzeniem: Happy, gdy włączone jest buforowanie ścieżek.

RS232 - odczyt procedury RS232.

Opis:
Konieczne jest użycie tego polecenia przed pracą z interfejsem Atari 850 lub P:R:Connection, chyba, że wykorzystywany program realizuje to automatycznie. Spróbuj najpierw uruchomić program bez RS232. Powinieneś słyszeć z głośnika odczyt procedury. Jeżeli nie słychać i wystąpi błąd, wpisz to polecenie i uruchom program ponownie.

Nie należy odczytywać wielokrotnie procedury RS232. Jeżeli to zrobisz, system może się zawiesić, gdyż za każdym razem podnoszona jest granica MEMLO.

SAVE - zapis pliku binarnego.

Opis:
Adresy są przyjmowane jako dziesiętne, chyba że zostaną poprzedzone znakiem "$", który wskazuje wartości szesnastkowe. Polecenie to jest użyteczne w połączeniu z LOAD do łączenia plików MAC/65 lub do zapisu zawartości pamięci w celu przetestowania.

SET - parametry systemu.

Opis:
Zmienne systemowe są wartościami określającymi pewne parametry systemu. Na przykład, zmienna "CAR" wskazuje poleceniu CAR, gdzie znajduje się plik zawierający zapisany obszar pamięci. Istnieją trzy formy polecenia SET.

Na przykład polecenie:

SET

wyświetla wartości wszystkich zmiennych systemowych, a:

SET CAR=A:CAR.SAP

ustawia wartość zmiennej "CAR" na "A:CAR.SAV".
Polecenie:

SET CAR

usuwa zmienną "CAR" z systemu. To powoduje, że polecenie CAR nie używa pliku przechowującego zawartość pamięci.

SWAP - zmiana numeru stacji.

Opis:
SWAP bez parametrów wyświetla mapę stacji dysków od 1 do 9. Standardowo jest 1=1, 2=2 itd. Na przykład dla zmiany stacji 1 i 9 wpisz następujące polecenia:

SWAP 1,9 lub
SWAP A,I

Kolejność podania wartości nie jest istotna, więc 1,9 jest odpowiednikiem 9,1. Stacja pozostaje w takiej konfiguracji, aż do jej zmiany lub do wykonania zimnego startu (COLD). Zwróć uwagę, że można użyć litery lub numeru stacji, a po nich nie wpisuje się dwukropka (":). SWAP działa dodatkowo do konfiguracji stacji poprzez Multi I/O, więc razem z tym interfejsem należy go używać ostrożnie.

TD - wyświetlanie czasu/daty.

Opis:
Pod względem sposobu działania polecenie TD (Time/Date display) jest podobne do polecenia KEY. Przed użyciem tego polecenia konieczne jest zainstalowanie w systemie procedury JIFFY.SYS lub CLOCK.SYS. Wywołuje ona jedną z tych procedur bezpośrednio (poprzez symbol VGETTD) i nie może być bez nich użyte. Procedury te są odczytywane samoczynnie, chyba że użyjesz własnego pliku CONFIG.SYS.

UWAGA: TD ON może być niezgodne z niektórymi programami. Jeśli napotkasz na jakieś problemy, spróbuj użyć TD OFF lub w ogóle nie instaluj wyświetlania daty.

TIME - ustawienie czasu.

Opis:
Polecenie to powoduje wyświetlenie następującego komunikatu:

Current time is: 15:26:39
Enter new time:

Możesz teraz wpisać nową godzinę lub nacisnąć <RETURN>, gdy nie chcesz ustawiać czasu. Czas wpisujemy w formacie "hh:mm:ss", gdzie "hh" jest godziną, (w systemie 24-godzinnym) "mm" jest minutą, a "ss' sekundą (SpartaDOS 3.2 stosuje zegar 12-godzinny, zaś SpartaDOS X 24- godzinny).

Jeżeli w systemie nie został zainstalowany zegar, to polecenie TIME daje przypadkowe wyniki. Dwoma stosowanymi zegarami są "CLOCK.SYS" i "JIFFY.SYS" - pierwszy z nich wykorzystuje R-Time 8, a drugi korzysta z systemowego zegara do przechowywania czasu. Standardowo jeden z nich jest zawsze instalowany podczas uruchamiania systemu, lecz można to zmienić przez utworzenie własnego pliku "CONFIG.SYS" nie zawierającego programów tych zegarów.

TYPE - wyświetlanie pliku.

Opis:
Możesz wyświetlić zawartość dowolnego pliku i nie jesteś ograniczony maksymalną długością wiersza (jak było w przypadku SpartaDOS 3.2). Naciśnięcie <CTR-1> zatrzymuje i wznawia wyświetlanie. Możesz określić atrybuty jak w poleceniu DIR - standardowymi atrybutami są "-HS" (opis atrybutów znajdziesz w opisie polecenia DIR). Jeśli dodasz parametr "/P", polecenie TYPE czeka na naciśnięcie klawisza po każdych 23 wierszach tekstu.

UNERASE - odtworzenie pliku.

Opis:
Jokery są dozwolone. Dla każdego pliku, który można odtworzyć będziesz pytany, czy chcesz go odtworzyć. Jeśli wiesz, że skasowany plik jest w katalogu, a nie został wymieniony przez polecenie UNERASE, to znaczy, że odtworzenie jest niemożliwe z dwóch przyczyn:

• Wpis pliku w katalogu został zajęty przez inny plik, który był zapisany po jego skasowaniu.
• Sektor pliku został przypisany innemu plikowi, gdy zajmujący go poprzednio plik został skasowany.

VER - numer wersji.

Opis:
Polecenie VER (VERsion) pokazuje numer wersji, datę rewizji i zastrzeżenie praw autorskich tak jak jest wyświetlane przy uruchamianiu systemu.

VERIFY - weryfikacja zapisu.

Opis:
Gdy włączone (ON), SpartaDOS wykonuje operację weryfikacji po każdym zapisie na dyskietce w celu sprawdzenia, czy dane zostały poprawnie zapisane i mogą być bez błędu odczytane. Dotyczy to tylko stacji dysków elastycznych. Ponieważ weryfikacja wymaga dodatkowego czasu, to system pracuje nieco wolniej podczas zapisu danych na dyskietkę. VERIFY jest standardowo wyłączone (OFF) - polecenie to jest zwykle stosowane, gdy występują kłopoty ze stacją dysków.

X - odłączenie modułu.

Opis:
Istnieją cztery możliwości uruchomienia programów są to:

• Z włączonym zewnętrznym modułem (przez polecenie CAR)
• Z włączonym wewnętrznym Basicem (przez BASIC)
  
• Z włączoną biblioteką SpartaDOS X (przez wpisanie polecenia lub nazwy programu)
  
• Z wyłączonymi wszystkimi modułami (przez polecenie X)

Pierwsze trzy sposoby wykorzystują bibliotekę SpartaDOS X do wykonania różnych funkcji DOS, w tym odczytu i uruchomienia polecenia. Jednakże czwarty sposób nie może użyć biblioteki bez wyłączenia lub przemieszczenia obrazu! Dlatego też następujące możliwości są niedostępne, gdy program jest uruchamiany z polecenia X:

• Nie jest używany szlak poszukiwań - musisz określić dokładne położenie pliku, jeżeli nie znajduje się on w bieżącym katalogu i w ustalonej stacji.
• Nie są używane mini-bufory - operacje zapisu i odczytu pojedynczych bajtów są bardzo wolne (jest to bardzo rzadki przypadek, gdyż większość programów, które stosują zapis i odczyt pojedynczych bajtów jest napisana w Basicu lub używa modułu).
• Ponieważ włączona jest biblioteka, więc można wczytać i uruchomić tylko zwykłe pliki binarne - zewnętrzne polecenia SpartaDOS (jak FIND lub MENU) są niedostępne.
• Kierowanie I/O jest znacznie skrępowane, ponieważ musi korzystać z biblioteki. Przy jego realizacji obraz szybko migocze.

Ogólna zasada jest "Jeżeli program nie działa z zainstalowanym modułem, poprzedź jego nazwę poleceniem X, w innym przypadku wpisuj po prostu nazwę. X.COM pozostaje w pamięci podczas pracy wywołanego programu, więc MEMLO jest nieco wyżej niż normalnie, aż do powrotu do DOS-u. Wykonanie zimnego startu (poprzez skok do $E477), gdy używany jest X.COM, wyłącza całkowicie moduł SpartaDOS X i zewnętrzny moduł, jeśli jest zainstalowany.