Turbo Basic XL szybko zdobył dużą popularność w całej Europie. Ponieważ wykorzystuje on pamięć RAM pod systemem operacyjnym w komputerach XL i XE, to jest niezgodny z wersjami 2.x i 3.x SpartaDOS. Jednakże, przy zastosowaniu prawidłowej kombinacji sprzętu i konfiguracji Turbo Basic XL działa poprawnie ze SpartaDOS X.
Konfiguracja sprzętu.
Aby wykorzystać Turbo Basic XL ze SpartaDOS X, konieczne jest posiadanie komputera XL lub XE z pamięcią większą niż 64 kB. Atari 800 nie ma pamięci RAM pod systemem operacyjnym, co uniemożliwia uruchomienie Turbo Basica z każdym DOS-em. Niemodyfikowane komputery 800 XL, 1200XL, 65XE i XEGS także nie mogą być zastosowane, gdyż SpartaDOS X wykorzystuje RAM pod OS (USE OSRAM) powodując konflikt z Turbo Basicem lub zajmuje główną pamięć (USE NONE) podwyższając MEMLO do wartości uniemożliwiającej uruchomienie Turbo Basica.
Konfiguracja systemu.
Aby uruchomić Turbo Basic XL, konieczne jest wykorzystanie banku dadatkowej pamięci (USE BANKED). Jeżeli Twój komputer posiada ponad 128 kB RAM, jest to ustalone standardowo. Jednakże, gdy masz dokładnie 128 kB, to niezbędne jest użycie własnego pliku CONFIG.SYS, który umożliwi uruchomienie Turbo Basica.
Pierwszym wierszem pliku CONFIG.SYS stosowanego dla wykorzystania Basica musi być:
Reszta pliku CONFIG.SYS może być ustalona przez Ciebie dowolnie. Nie zapomnij o włączeniu do niego DEVICE SPARTA i DEVICE SIO. Poniżej podany jest przykład pliku CONFIG.SYS, który działa na dowolnym komputerze XL/XE posiadającym ponad 64 kB pamięci z Turbo Basicem XL:
USE BANKED
DEVICE SPARTA
DEVICE SIO
DEVICE INDUS
DEVICE JIFFY
DEVICE RAMDISK
Plik CONFIG.SYS można utworzyć przy pomocy edytora tekstu lub przez wpisanie:
COPY CON: CONFIG.SYS
w wierszu poleceń, wpisanie wierszy podanych na poprzedniej stronie (pamiętaj o naciśnięciu <RETURN> po każdym wierszu), a następnie wciśnięciu <CONTROL> i naciśnięciu klawisza <3>. Jest to tylko przykład. Możesz dowolnie dostosować go do swoich wymagań, lecz pierwszym wierszem musi byc zawsze USE BANKED.
Ponadto, pamiętaj o użyciu X.COM, gdy uruchamiasz interpreter, kompilator lub bibliotekę Turbo Basica XL. Użyj w tym celu:
SpartaDOS X po zainicjowaniu nie odczytuje i nie uruchamia automatycznie plików o nazwie AUTORUN.SYS. Ich zastosowanie jest zbędne dzięki możliwości wykorzystania plików poleceń. Istnieją trzy podstawowe rodzaje plików AUTORUN.SYS. Poniżej znajdują się opisy tych plików i sposobu ich zastąpienia.
Programy aplikacyjne.
Wiele programów ma nazwę AUTORUN.SYS tylko w tym celu, aby uruchamiały się automatycznie po włączeniu komputera. Są one przeważnie długie i po uruchomieniu przejmują sterowanie komputerem. Wystarczy zmienić ich nazwę na odpowiednią i wpisać ją w wiersz poleceń. Dla zapewnienia poprawnej pracy programu może być niezbędne użycie polecenia X. Zmiana nazwy programu nie jest konieczna, lecz bardziej dogodne jest, gdy nazwa pliku odpowiada jego funkcji, a ponadto pozwala to na zapisanie kilku takich plików na jednej dyskietce.
Procedury obsługi.
Wiele plików AUTORUN.SYS instaluje procedury obsługi urządzeń w tablicy CIO. Są to procedury RS232 i innych modemów oraz procedury własne urządzeń, jak urządzenie G: (drukarka graficzna). Są one zwykle krótkimi plikami i wkrótce po uruchomieniu zwracają sterowanie do Command Processor lub języka programowania. Mogą one mieć zmieniane nazwy (jak RS232C.C0M lub G.COM) i mogą być uruchamiane jako polecenia DOS z Command Processor.
Programy odczytujące programy w Basicu.
Trzecim rodzajem plików AUTORUN.SYS są programy w języku maszynowym, które odczytują z dyskietki i uruchamiają programy w Basicu. W celu ich użycia należy zmienić nazwę, np. MENU2.COM i wpisać:
BASIC /N MENU2
w wierszu poleceń. Zmiana nazwy nie jest konieczna. Można też użyć kierowania I/O, jak to zostało pokazane w rozdziale 5.
Dowolne z tych programów lub grup tych programów mogą być uruchamiane automatycznie przy użyciu pliku poleceń. Trzeba w tym celu utworzyć plik tekstowy zawierający listę programów, które mają być uruchomione i nazwać go AUTOEXEC.BAT. Gdy podczas włączania komputera dyskietka ta znajduje się w stacji D1:, to lista poleceń jest wykonywana automatycznie. Więcej informacji o plikach poleceń znajduje się w rozdziale 5.
Basic XE jest językiem programowania dla komputerów XL/XE umieszczonym w module ROM. Dodatkowe rozszerzenie możliwości tego języka jest odczytywane z dyskietki przy uruchamianiu komputera.
Konfiguracja systemu.
Basic XE wykorzystuje ten sam obszar pamięci OSRAM, który SPARTA.SYS używa dla swoich buforów, jeżeli zostanie podany parametr
"OSRAM". Oznacza to, że nie można użyć w pliku CONFIG.SYS
"DEVICE SPARTA OSRAM", jeżeli
będzie uruchamiany Basic XE. Oznacza to również, że konieczne jest zastosowanie
własnego pliku CONFIG.SYS do pracy
w Basicu XE. Zawartość tego pliku może być dowolna, z wyjątkiem dwóch pierwszych
wierszy, które muszą być następujące:
Odczytywanie rozszerzeń.
Plik rozszerzeń BASICXE.OSS jest odczytywany przy pierwszym uruchomieniu modułu języka. Rozszerzenia te są wczytywane w obszar RAM pod modułem Basic XE. Jednakże, jeżeli jest włączone wyświetlanie czasu i daty (TD ON), to mogą wystąpić kłopoty z odczytem rozszerzeń. Można temu zapobiec przez wyłączenie wyświetlania czasu/daty poleceniem TD OFF lub nie instalując go wcale.
Inne konflikty.
Po odczytaniu rozszerzeń pozostają one stale w pamięci, nawet gdy używasz wewnętrznego Basica lub polecenia X. Może to spowodować konflikt z innymi programami oraz pewne problemy przy ponownym korzystaniu z Basica XE. Najlepszym sposobem zapobiegania tym kłopotom jest wykonanie zimnego startu komputera (polecenie COLD), który skasuje te rozszerzenia, przed uruchomieniem innych programów.
Asembler MAC/65 został oryginalnie zaprojektowany do użycia z modułu ROM. Wersja ta jest w Polsce bardzo mało popularna. Przeważnie stosowana jest dyskowa wersja MAC/65.
MAC/65 działa dobrze ze SpartaDOS X, lecz debugger DDT umieszczony w module MAC/65 nie pracuje poprawnie, gdy włączony jest bufor klawiatury (KEY ON). Należy więc wyłączyć bufor (KEY OFF) przed uruchomieniem modułu lub go wcale nie instalować.
Gdy komputer jest włączany, moduł MAC/65 inicjuje rejestry na stronie 4 i nie ustawia ich ponownie, nawet przy zimnym starcie modułu. Z tego powodu wywołanie wewnętrznego Basica z zainstalowanym modułem MAC/65 przed wywołaniem modułu niszczy te rejestry. W takim przypadku MAC/65 nie będzie działał poprawnie. Problem ten można zlikwidować przez wykorzystanie możliwości zapisu pamięci modułu i wywołanie MAC/65 przed Basicem. Powoduje to zapisanie zawartości rejestrów w pliku CAR.SAV i odtworzenie ich przy kolejnym wywołaniu MAC/65. Nie należy wtedy stosować polecenia SpartaDOS X "LOAD" do odczytywania plików dla DDT, gdyż wywołanie modułu odtworzy poprzednią zawartość tego obszaru. Zamiast tego trzeba użyć instrukcji MAC/65 "BLOAD".
Wersja dyskowa MAC/65 zachowuje się podobnie, jak wersja modułowa. Trzeba jedynie pamiętać o umieszczeniu nazwy pliku MAC/65 w poleceniu X.
X MAC65
Jeżeli masz nieprzerobiony komputer 130XE lub 800XL, to użycie AtariWriter+ jest bardzo proste. Włóż tylko dyskietkę AtariWriter+ do stacji D1: i wpisz:
D1:X AP.OBJ
Jeżeli Twój komputer ma więcej niż 128 kB RAM, to procedura jest nieco bardziej złożona. Konieczne jest przygotowanie specjalnej dyskietki dla AtariWriter+. Sformatuj dyskietkę w formacie SpartaDOS i zapisz na niej plik CONFIG.SYS. Plik ten musi zawierać następujące wiersze:
Pozostała część dyskietki może być wykorzystana dowolnie. Aby uruchomić AtariWriter+ włącz komputer z włożoną do stacji D1: tą dyskietką. Następnie usuń ją, włóż dyskietkę AtariWriter+ i wpisz:
D1:X AP.OBJ
Możliwe jest użycie z AtariWriter+ ramdysków a numerach od 3 do 9, lecz nie da się odczytać ich katalogów z programu. Można je więc wkorzystać tylko do chwilowego przechowywania plików.
Wszystkich programów jest taka liczba, że nie sposób opisać wszystkich możliwych kombinacji sprzętu i jego konfiguracji. Przy dostosowaniu programów do pracy ze SpartaDOS X należy więc poświęcić trochę czasu na doświadczenia. Podamy tu kilka wskazówek, które pomogą Ci w przystosowaniu programów do SpartaDOS X.
Jeżeli w żadnym z tych wariantów program nie pracuje prawidłowo, to można ewentualnie wypróbować USE NONE. Jednak najprawdopodobniej jedynym wyjściem w tym przypadku będzie użycie polecenia "COLD /N".
Gdy uzyskamy poprawne działanie programu w jednej z trzech podanych konfiguracji, to można jeszcze poeksperymentować z dobraniem odpowiedniej wielkości ramdysku. Trzeba również zwrócić uwagę na to, że niektóre programy mają dostęp do ograniczonej liczby stacji i konieczne jest właściwe ustalenie numeru stacji (patrz niżej). Oczywiście uwagi te dotyczą jedynie takich komputerów, które posiadają pamięć RAM o wielkości umożliwiającej założenie ramdysku.
Poniżej podane jest kilka przykładów konfiguracji systemu niezbędnych do działania popularnych programów użytkowych.
First XLEnt Word Processor.
Program ten działa ze spartaDOS X tylko na komputerach mających więcej niż 64 kB RAM. W tworzonym pliku CONFIG.SYS trzeba umieścić:
Ponadto ramdysk nie może mieć numeru 9, gdyż taki nie jest rozpoznawany przez program. Dozwolone jest ponadto użycie bufora klawiatury (KEY ON) oraz zegara (CLOCK.SYS lub JIFFY.SYS), lecz nie należy uruchamiać wyświetlania czasu/daty.
Speedscript 3.0.
Ten edytor działa w dowolnej konfiguracji. Można go uruchomić bez polecenia X. W takim przypadku użycie klawisza <RESET> powoduje powrót do SpartaDOS X. Gdy SpeedScript zostanie odczytany ponownie bez użycia COLD, powtórne użycie <RESET> zawiesi komputer. Ramdyski stosowane razem z tym edytorem mogą mieć numery tylko od 2 do 4, gdyż inne nie są odczytywane przez program.
SynFile+.
SynFile+ stosuje format dyskietki, który jest niezgodny z żądanym DOS-em. Jedynym sposobem użycia go ze SpartaDOS X jest włożenie dyskietki ze SynFile+ do stacji D1: i wykonanie polecenia COLD /N. Nie jest przy tym konieczne trzymanie klawisza <OPTION>.
Gry.
Gry zapisane w postaci plików można przeważnie uruchomić przy pomocy polecenia X. Czasem może okazać się konieczne ustalenie konfiguracji USE OSRAM lub USE BANKED. Gry zajmujące całą dyskietkę mogą być dwóch rodzajów: z własnym DOS-em i korzystające z jakiegoś standardowego DOS-u. Gry pierwszego rodzaju (np. Spy vs. Spy) mogą być uruchomione tylko w taki sposób jak SynFile+. Drugi rodzaj gier (np. Strip Poker) może być przystosowany do SpartaDOS. Zwykle konieczne tu będzie przeprowadzenie opisanych wcześniej prób. Jeżeli działanie gry okaże się niewłaściwe to pozostaje zawsze pierwszy, sposób. Tylko tak można uruchomić Crusade in Europe, Summer Games, World Karate i wiele innych gier.
Dla zrozumienia trudności, które mogą wystąpić przy formatowaniu dyskietek, należy najpierw zrozumieć działanie programu formatującego ICD Disk Formatter.
Procedury formatujące.
Formater przyjmuje konfigurację wybraną z menu, wykonuje rozkaz ustawienia konfiguracji stacji, a następnie wykonuje rozkaz formatowania SIO (który zależy od szybkości i gęstości). Jeżeli nie zostanie odebrany sygnał błędu, to formater zapisuje na dyskietce katalog, opierając się na wybranej przez użytkownika konfiguracji.
Problemy.
Kłopoty mogą, jednakże wystąpić jeśli stacja zaakceptuje wybraną konfigurację i rozkaz formatowania, pomimo, że nie może ona zrealizować żądanego formatu. Formater natomiast wie, że stacja poprawnie sformatowała dyskietkę w żądanej gęstości. Następnie zapisuje on więc na dyskietce katalog, który jest nieprawidłowy, ponieważ nie został odebrany żaden komunikat błędu.
XF551.
Stacja XF551 nie sygnalizuje błędu, jeżeli wybierzesz nieprawidłową konfigurację. Poniżej znajduje się wykaz poprawnych konfiguracji dla XF551. W innych przypadkach nie zostanie zasygnalizowany błąd, lecz dyskietka będzie miała nieprawidłowy katalog. Spowoduje to kłopoty później, gdy dyskietka będzie zapełniona.
| Gęstość | Strony | Przeplot |
| Single | Single | Standard |
| Dual | Single | Standard |
| Double | Single lub Double | Standard lub High Speed |
Jak widzisz, formatowanie dwustronne i z szybkim przeplotem jest możliwe tylko w podwójnej gęstości, niezależnie od konfiguracji wpisanej w menu formatera! Ponadto gęstość pojedyncza i rozszerzona są dostępne tylko w formacie jednostronnym.
UWAGA: Stacja Atari XF551 zmodyfikowana według projektu Boba Wooleya do wykorzystania napędu 5.25 cala o pojemności 720 kB poprawnie formatuje i pracuje z szybkim przeplotem.
Inne stacje.
Kłopoty takie nie występują jedynie ze stacją XF551. Powinieneś się upewnić, jakie konfiguracje są akceptowane przez Twoją stację i stosować tylko takie formaty.